Ngày 1-1-2018, Luật Du lịch có hiệu lực, trong đó có quy định về sự tham gia và trách nhiệm phát triển du lịch của cộng đồng. Vấn đề không mới, các địa phương cũng đã tổ chức nhiều hoạt động du lịch có sự chung tay của cộng đồng dân cư, nhưng, để phát huy tốt vai trò của họ, hướng đến sự phát triển bền vững thì cần cách làm bài bản.
Khách tham quan làng nghề làm đàn xã Đông Lỗ (huyện Ứng Hòa, Hà Nội). Ảnh: Bá Hoạt |
Với cách thức hoạt động tương tự, hiện nay, làng gốm Bát Tràng, làng lụa Vạn Phúc, làng cổ Đường Lâm cũng có phần khởi sắc. Nhìn xa hơn, ở Tả Van, Tả Phìn (Sa Pa, Lào Cai), Vườn quốc gia Ba Bể (Bắc Kạn), Mai Châu (Hòa Bình), người dân đã tổ chức các mô hình du lịch cộng đồng khá tốt.
Tuy nhiên, theo TS Vũ An Dân, Trưởng khoa Du lịch Viện Đại học Mở Hà Nội, đa số cộng đồng dân cư khá bị động khi tham gia hoạt động du lịch. “Nhiều doanh nghiệp chỉ nghĩ đến mối lợi trước mắt, ép giá phòng, giá dịch vụ với du khách. Cộng đồng dân cư cũng chưa có ý thức về quyền lợi của mình, còn mạnh ai nấy làm”, TS Vũ An Dân nói.
Là người trực tiếp làm dịch vụ, ông Nguyễn Tiến Cường chia sẻ, các vườn hoa ở làng Nhật Tân hoạt động tốt, nhưng chưa chuyên nghiệp. Điều còn thiếu đó là một tổ chức chung, có thể là hiệp hội vườn đào, vườn hoa để cùng trao đổi kinh nghiệm trồng trọt, tổ chức hoạt động du lịch nhằm chia sẻ quyền lợi. Hơn nữa, hình thức tổ chức vườn hoa tham quan, chụp ảnh chỉ rộ lên trong vài mùa, vài năm, nếu không có thêm sản phẩm mới thì một thời gian nữa khu vực này sẽ dần thưa khách… Có lẽ điều này là dễ hiểu, bởi thực tế cộng đồng dân cư còn thiếu kiến thức về du lịch, hầu hết hoạt động mang tính tự phát, thiếu bài bản. Những chuyện như vệ sinh môi trường, thái độ ứng xử… quyết định sự hài lòng của du khách, nhưng lại chưa được chú ý đúng mức.
Cần cách làm bài bản, khoa học
Khách tham quan xưởng dệt lụa của gia đình ông Triệu Văn Mão, phường Vạn Phúc (quận Hà Đông). Ảnh: Bá Hoạt |
“Ví dụ nhà nào sạch sẽ, thoáng mát thì tổ chức homestay (dịch vụ lưu trú tại gia đình), nhà nào nấu ăn ngon thì phục vụ ăn uống, nhà nào có vườn thì đón khách tham quan. Lợi ích được chia sẻ đều thì sẽ hạn chế xung đột. Đứng dưới một mái nhà chung, ai làm sai sẽ bị nhắc nhở. Đó chính là cách phát triển du lịch có trách nhiệm”, TS Vũ An Dân cho biết.
Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương cần có chính sách khuyến khích người dân tham gia, tạo điều kiện để người dân phát huy giá trị các loại hình văn hóa, nghệ thuật, nghề thủ công truyền thống để phục vụ du khách. Khi người dân tham gia hoạt động du lịch, họ không chỉ có thêm thu nhập mà còn góp phần giữ gìn nét đẹp truyền thống. Vì vậy, quan trọng nhất là giúp người dân nhận thức được vai trò của phát triển du lịch đối với địa phương mình, hiểu cách làm du lịch, từ đó tự giác tham gia. Có như vậy mới có thể phát triển du lịch bền vững.
Ông Trần Đức Hải, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội: Những năm gần đây, ngành Du lịch đã tổ chức nhiều hoạt động để phát triển du lịch cộng đồng, phát huy vai trò của người dân trong hoạt động du lịch như tổ chức khảo sát, xây dựng sản phẩm du lịch tại khu vực Vườn quốc gia Ba Vì, làng gốm Bát Tràng, làng lụa Vạn Phúc… Sắp tới, Sở Du lịch Hà Nội cùng các doanh nghiệp, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư sẽ xây dựng mô hình du lịch cộng đồng đạt chuẩn tại các làng nghề, phố nghề, rồi nhân rộng. Bên cạnh đó là tiếp tục tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức du lịch cho cộng đồng dân cư tại các điểm đến du lịch. |