Du lịch tái tạo – Nấc thang cao hơn của du lịch bền vững?

Một số chuyên gia cho rằng, du lịch tái tạo là bước tiếp theo của du lịch bền vững, cũng có chuyên gia khẳng định du lịch tái tạo là một tên gọi khác của du lịch bền vững. Theo quan điểm của cá nhân tác giả, du lịch tái tạo chính là một nấc thang cao hơn của du lịch bền vững; nó đảm bảo rằng sự phát triển du lịch không chỉ giảm thiểu tác động đến tài nguyên, môi trường và văn hóa bản địa, mà còn hướng đến khôi phục, cải thiện và đảm bảo chắc chắn rằng các nguồn lực, tài nguyên, môi trường được duy trì, gìn giữ và phát triển cho thế hệ mai sau.

Hội đồng du lịch bền vững toàn cầu (GSTC) từ lâu đã nhấn mạnh rằng, du lịch bền vững với các tiêu chí của GSTC đưa ra khuyến khích cả việc giảm tác động tiêu cực và tăng cường tác động tích cực từ hoạt động du lịch. Các tiêu chí đánh giá phát triển du lịch bền vững thể hiện sự nỗ lực chung nhằm nâng cao hiểu biết và thực hành tính bền vững trong du lịch theo bốn trụ cột chính: Quản lý bền vững; Tác động kinh tế – xã hội; Tác động văn hóa – xã hội; Tác động môi trường (bao gồm tiêu thụ tài nguyên, giảm ô nhiễm và bảo tồn đa dạng sinh học). Tất cả các bên liên quan trong chuỗi giá trị du lịch, bao gồm khách du lịch, doanh nghiệp, nhà quản lý và cộng đồng đều có trách nhiệm chung trong việc bảo tồn tài sản, giá trị du lịch của địa phương và giúp điểm đến phát triển toàn diện.

Du lịch tái tạo là thuật ngữ được nhắc đến nhiều trong những năm gần đây và đang trở thành một chủ đề được quan tâm trên toàn cầu, nhất là khi mà du lịch ngày càng được xem như một phương thức hữu hiệu để phục hồi phát triển sau những khủng hoảng kinh hoàng như thiên tai, dịch bệnh…

Có thể khẳng định du lịch tái tạo cũng như du lịch có trách nhiệm là những đại diện của phát triển du lịch bền vững. Nó không phải là một loại hình du lịch mà nó hiện hữu trong tất cả các loại hình du lịch, là phương thức, cách thức, mô hình phát triển du lịch, sự lan tỏa cả chiều rộng và chiều sâu của mô hình du lịch bền vững để hướng tới sự phát triển du lịch bền vững. Các phương thức, cách thức phát triển du lịch bền vững sẽ luôn được đổi mới để giải quyết các thách thức hiện tại và tương lai của sự phát triển…

Cùng với những cơ hội, quá trình thực hiện du lịch tái tạo không thể tránh khỏi nhiều thách thức. Một trong những thách thức chính là làm sao để vừa đảm bảo được sự hài lòng của du khách, đảm bảo các tiêu chuẩn cao về chất lượng dịch vụ lại vừa đảm bảo hạn chế sử dụng tài nguyên, giảm phát thải ra môi trường, tiết kiệm năng lượng và để lại giá trị nguyên vẹn, khả năng tăng trưởng và phát triển cho thế hệ tương lai.

Thực hành du lịch tái tạo

Australia và New Zealand là 2 đất nước luôn nằm trong danh sách các quốc gia có chất lượng không khí tốt nhất thế giới đồng thời là những quốc gia có những thành công, sáng kiến về du lịch tái tạo.

Đất nước Australia có cảnh quan tươi đẹp, nhiều động vật hoang dã và di sản văn hóa đặc sắc. Mặc dù vậy, cùng với sự phát triển những tài nguyên quý giá này cũng bị đe dọa bởi những thách thức khác nhau như biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường sống, đòi hỏi phải có các biện pháp quản lý, bảo tồn. Vì lẽ đó, du lịch tái tạo đã phát triển và phát huy tác dụng. Đây là phương thức du lịch độc đáo lại rất ý nghĩa nhằm mục đích trẻ hóa hệ sinh thái và trao quyền cho người dân địa phương trong khi du khách vẫn được khám phá tất cả vẻ đẹp mà thiên nhiên và con người Australia mang lại. Nhiều dự án thực hành du lịch tái tạo được triển khai bao gồm các nỗ lực tái trồng rừng, bảo vệ các loài có nguy cơ tuyệt chủng, giảm sử dụng nhựa, giảm rác thải nhựa ra môi trường và các sáng kiến trao quyền cho cộng đồng địa phương cũng như doanh nghiệp, đảm bảo rằng lợi ích của du lịch được phân phối rộng rãi và phù hợp với văn hóa bản địa.

New Zealand cũng là một ví dụ tuyệt vời trong thực hành du lịch tái tạo. Các nguyên tắc của du lịch tái tạo trong quá trình phát triển du lịch chủ yếu dựa trên khái niệm “kaitiakitanga” của người Māori. Đây là một cách tiếp cận quản lý và bảo vệ môi trường dựa trên mối liên kết chặt chẽ giữa con người và thiên nhiên, gắn liền với sự ra đời của Luật Quản lý Tài nguyên (RMA), trong đó nhấn mạnh đến trách nhiệm, quyền quản lý và giám hộ môi trường. Nó đề cao vai trò của con người trong việc chăm sóc, đưa ra quyết định đúng đắn và hành động có ý thức đối với toàn bộ hệ sinh thái. Quyền và các trách nhiệm này được giao cho người dân vùng đất đó để đảm bảo rằng mặt đất, vùng biển và bầu trời luôn được duy trì ở trạng thái tốt nhất cho các thế hệ tương lai. Nguyên tắc tiếp cận này dẫn đến sự phát triển các trải nghiệm du lịch thu hút du khách tham gia vào quá trình tái tạo môi trường sống tự nhiên và bảo tồn văn hóa. Cơ quan du lịch New Zealand hướng dẫn, kêu gọi tất cả du khách thực hiện cam kết Tiaki. Đây là lời hứa chăm sóc New Zealand – chăm sóc con người, văn hóa, đất đai, biển cả và thiên nhiên. Lời cam kết có nội dung: “Khi đi du lịch ở New Zealand, tôi sẽ chăm sóc đất đai, biển cả và thiên nhiên, bước đi nhẹ nhàng và không để lại dấu vết; du lịch an toàn, thể hiện sự quan tâm và chu đáo với tất cả mọi người; tôn trọng văn hóa, du lịch với trái tim và tâm trí rộng mở”.

Là một đất nước nổi tiếng về du lịch sinh thái và các sáng kiến phát triển du lịch, những năm gần đây Costa Rica ngày càng hướng tới các hoạt động tái tạo. Quốc gia này đặc biệt chú trọng đến việc bảo vệ sự đa dạng sinh học, từ đó hình thành nên các dự án du lịch do cộng đồng địa phương quản lý, các mô hình nông nghiệp bền vững, địa điểm tham quan hấp dẫn và những nỗ lực nhằm đạt được mục tiêu trung hòa carbon. Các chiến lược này không chỉ góp phần bảo tồn các hệ sinh thái phong phú mà còn góp phần phục hồi nền kinh tế địa phương và thúc đẩy công bằng xã hội. Việc tích hợp nông nghiệp tái tạo với du lịch đã giúp tăng cường an ninh lương thực và tạo ra các nguồn thu nhập mới cho cộng đồng nông thôn, thể hiện cách tiếp cận toàn diện đối với tái tạo.

Tại Boracay (Philippines), sự quá tải về khách du lịch, ý thức bảo vệ tài nguyên và môi trường hạn chế, rác thải, nước thải làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm môi trường, hệ sinh thái của hòn đảo này. Chính phủ Philippines đã quyết định đóng cửa tạm thời hòn đảo này trong 6 tháng để tái tạo, cải thiện môi trường, phục hồi hệ sinh thái. Sau khi mở cửa trở lại, Boracay tạo cơ hội cho du khách chung tay bảo tồn và phát triển hòn đảo với “lời hứa vì một Boracay tốt đẹp hơn”. Họ đã phục hồi và tái cấu trúc hòn đảo thành một điểm đến sạch hơn và bền vững hơn. Du khách đến đây phải tuân thủ những quy định mới như không hút thuốc nơi công cộng, không nướng đồ ăn, xả rác trên bãi biển. Các nhà cung cấp dịch vụ du lịch không được cung cấp đồ dùng nhựa và chỉ được nhận phục vụ một số lượng du khách nhất định với lời cam kết: “Hãy đảm bảo rằng khi đi du lịch, chúng ta đang đi du lịch theo cách cho phép những điểm đến đó tái tạo và thịnh vượng trong tương lai”.

Có thể thấy rằng, khi cả thế giới đang đứng trước tác động của biến đổi khí hậu, suy thoái đa dạng sinh học và những khủng hoảng kinh tế, du lịch tái tạo như một phương thức đầy hy vọng và khả thi thực hiện mục tiêu phát triển du lịch bền vững. Nó đang ngày càng trở nên phổ biến hơn và đang dần định hình xu hướng phát triển du lịch…

Du lịch tái tạo với phát triển bền vững ở Việt Nam

Cùng với sự phát triển du lịch bền vững, ngành Du lịch Việt Nam đang triển khai nhiều hoạt động theo mô hình, xu hướng du lịch tái tạo. Với tầm nhìn dài hạn là đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh với mục tiêu tổng quát góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

Các chiến lược thành phần đang được triển khai thực hiện trong lĩnh vực du lịch như giảm lượng phát thải carbon nhất là trong vận tải du lịch, khách sạn và nhà hàng. Nhiều khách sạn đang tìm cách kết hợp các tính năng xanh như thực hiện phương án tái chế tiện lợi và hệ thống tiết kiệm năng lượng mà không làm khách hàng cảm thấy mất đi sự thoải mái; cải thiện hệ thống quản lý rác thải, nước thải; giảm lãng phí thực phẩm trong kinh doanh nhà hàng, khách sạn; giảm thiểu sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trong kinh doanh dịch vụ du lịch, đảm bảo việc sử dụng năng lượng cho hoạt động vận hành có nguồn gốc từ năng lượng tái tạo…

Đồng thời, tập trung triển khai các sáng kiến địa phương nhằm đảm bảo thực phẩm dư thừa được tái sử dụng, giúp giảm đáng kể chất thải và đóng góp vào phúc lợi xã hội; nghề thủ công và các sản phẩm, văn hóa địa phương đang dần được kết hợp vào trải nghiệm du lịch cao cấp, phù hợp với các nguyên tắc của du lịch tái tạo… Nhiều công ty lữ hành tìm cách nâng cao trải nghiệm chung cho khách hàng, lồng ghép tính bền vững trở thành một phần cốt lõi trong các dịch vụ của mình. Những nỗ lực này đang được mở rộng sang các đối tác trong toàn ngành Du lịch nhằm đưa ra các lựa chọn du lịch bền vững cho du khách, đảm bảo tác động tích cực đến cả du khách và điểm đến.

Tại Việt Nam, Six Senses Côn Đảo là một trong những khu nghỉ dưỡng đã quan tâm thực hành du lịch tái tạo. Các chương trình bảo tồn rùa biển và sáng kiến không sử dụng nhựa tại đây đã chứng minh du lịch có thể tác động tích cực đến cả du khách và môi trường như thế nào. Những sáng kiến này giúp du khách có cơ hội tham gia vào hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ thiên nhiên, tái tạo tài nguyên, tạo ra sự gắn kết có ý nghĩa hơn giữa phát triển du lịch và tính bền vững…

Tương lai của du lịch tái tạo hứa hẹn sẽ chuyển đổi không chỉ cách chúng ta đi du lịch mà cả tác động của chúng ta lên trái đất và cả cộng đồng. Bằng cách ưu tiên sức khỏe và sức sống của các điểm đến, du lịch tái tạo mở ra con đường hướng tới trải nghiệm du lịch bền vững, công bằng và trọn vẹn hơn, khiến nó trở thành một xu hướng tất yếu cho tương lai của du lịch và hơn thế nữa…